Kronik lenfödem primer veya sekonder oluşuna bakılmaksızın ilerleyici bir hastalık olarak sınıflandırılır. Lenfödemi basitçe protein olarak zengin bir sıvının birikimi olarak tanımlamak yanlış olur. Lenfödem deriyi, yumuşak dokuyu, lenf damarlarını ve düğümlerini etkiler. Lenfödem kronik dejeneratif ve iltihaplı bir süreçtir. Lenfödem ellerde,ayaklarda, gövde, karın, baş ve boyunda ortaya çıkabilir. Birinci evre lenfödem herhangi bir zamanda gelişebilir. İkinci evre ise cerrahi ameliyatlar veya travmadan hemen sonra, birkaç ay içinde, birkaç yıl içinde hatta 20 yıl sonrasında bile ortaya çıkabilir.

     Lenfödem aşamalı bir şekilde ilerler ve eğer doğru uygulanırsa erken evrelerde (0 ve 1) edilen müdahalelerde çok iyi sonuçlar alınmıştır. Lenfödemin 4 evresi vardır.

Evre 0 (Gizli, Belirsiz Evre)

     Bu evrede lenf sisteminin dolaşım kapasitesi düşer; lenf damarları lenf akışını idare edebilecek düzeydedir ve şişkinlik görsel olarak ortaya çıkmaz.

     Örneklerde göstermektedir ki meme kanseri gibi maligniteler için ameliyat olanlar, kafa ve boyun bölgelerindeki kanser ameliyatları gibi genitoüriner ve jinekolojik sistemleri etkileyen ameliyatları olanlarda genellikle lenf düğümleri alınır ve lenf yolları tahrip olabilir.

     Lenfatik sistemin taşıma kapasitesindeki azalma, lenfatik sistemi gelişimsel bir anormallik şeklinde etkileyen patolojiden kaynaklanıyorsa, lenfanjiyopati olarak bilinen bir durum meydana gelir. Bu durumda lenfödem kliniksel olarak mecut değildir; çünkü lenfatik sistem lenfödemle başa çıkabilir.

     Evre sıfırda hastalar bazen erken belirtilere maruz kalabilirler. Düşük dereceli rahatsızlık veren uyuşma, karıncalanma, uzuvlarda dolgunluk gibi durumlar lenfödemin erken belirtilerindendir. Bu evrede giyilen kıyafetler, yüzük, saat, kolye gibi eşyalar kullanılırken kişiye sıkı gelebilir. Bu evre ciddi belirtiler vermeden önce haftalar, aylar hatta yıllarca sürebilir. Lenfödem başlangıcı, lenf sisteminin azalan taşıma kapasitesini telafi etme çabası ve sistemin lenf sıvısının hacmini artıracak herhangi bir strese maruz kalması ile ilişkilendiriebilir.

Lenfödem tedavisinde erken tanı ve doğru tedavi uygulanması çeşitli komplikasyonları önlemek ve ortadan kaldırmak için çok önemlidir. Bu erken aşamada yapılan müdahaleler basit bası giysileri ile yapıldığında çok iyi sonuçlar göstermiştir.

Evre 1

     Bu evrede kollar, bacaklar gibi vücut parçaları görünür bir şekilde şişmeye başlar ve protein bakımından zengin sıvı dokulara birikmeye başlar. Birçok vakada şişlik yükselti ile azalabilir ve sabahları normal gibi görünebilir; fakat uzuv normal konumu geldiği zaman şişlik geri döner.

     Proliferatif hücrelerde (fibröz bağ dokusunda artış) bir artış mevcut olabilirken, bu erken evre lenfödem, cilt ve dokular henüz kalıcı olarak hasar görmediğinden geri dönüşümlü olarak kabul edilir. Bu evrede doğru tedavi uygulanırsa ekstremite normal düzeye (lenfödem olmayan dokulara kıyasla) gerileyebilir. Eğer uygun tedavi uygulamazsa bir sonraki evreye geçiş kaçınılmazdır.

Evre 2

     Lenfödemin evreleri şişliğin boyutuyla değil, dokunun tutarlılığıyla ölçülür. Bu aşama yumuşak dokuların kalınlaşması ve sertleşmesi sonucu doku çoğalmasıyla tanımlanır. Birçok durumda, şişlik artar ve uzuvdaki yükselme, şişliği nadiren azaltır. Zamanla, doku sertleşmeye devam eder ve fazla yağlı doku oluşmaya başlar ve çukurlaşmanın tetiklenmesi zorlaşır. Bu aşamada düzgün bir tedavi uygulanırsa hacimce azalma beklenebilir. Çoğu durumda, bu aşamada tipik olan aşırı fibrotik doku, CDT'nin (bir tedavi yöntemi) yoğun fazı sırasında gerilemez. Doku fibrozisinde azalma, temel olarak CDT'nin ikinci aşamasında uygun kompresyon ve hastanın tedaviye uyması ile elde edilir.

Evre 3

     Lenfödem genellikle evre 2 de stabil hale gelir. Ancak, lenfödem tedavi edilmezse protein bakımından zengin sıvı dokulara nüfuz etmeye devam eder. Böyle bir durumun yaşanması halinde şişlik artar ve bazen ekstrem durumlara gelebilir. Dokunun sertleşmesi ve mevcut yağ birikimi devam eder. Bu aşamada çukurlaşma zor hale gelir ve şişmiş vücut uzuvları bakteriler ve enfeksiyonlara açık hale gelir. Eğer lenfödem hala tedavi edilmezse daha ekstrem durumlar ve geri dönüşü olmayan komplikasyonlar meydana gelir.

Eğer tedaviye bu aşamada başlanmışsa hala hacimsel azalma beklenebilir. Çoğu durumda, CDT'nin yoğun fazının süresi uzatılmalı ve birkaç kez tekrarlanmalıdır. Aşırı durumlarda, CDT'yi takiben aşırı dokunun cerrahi olarak alınması mümkündür.

Kaynak.http://www.lymphedemablog.com/2012/10/03/stages-of-lymphedema/